Το Καταστατικό Ίδρυσης
ΤΟ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΙΔΡΥΣΗΣ ΤΟΥ 1891
ΑΝΑΣΥΣΤΑΘΕΝΤΟΣ ΤΟ 1905
Το Καταστατικό ίδρυσης το 1905 ανασυσταθέντος του 1891, που φέρει την υπογραφή του Μητροπολίτη
Σμύρνης Χρυσοστόμου.
ΤΟ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΙΔΡΥΣΗΣ
Το καταστατικό ίδρυσης του 1891, τροποποιήθηκε το 1905 και φέρει την υπογραφή του ιερομάρτυρα και εθνομάρτυρα Χρυσόστομου Σμύρνης: «Ο Σμύρνης Χρυσόστομος επικυροί επ΄ ευλογίσει».
Ο Χρυσόστομος Καλαφάτης (1867-1922), αποτελεί μία από τις σημαντικότερες μορφές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, Άγιος της Ορθοδόξου Εκκλησίας και εθνομάρτυρας.
Διατέλεσε Μητροπολίτης Δράμας, Σμύρνης και θανατώθηκε με μαρτυρικό τρόπο κατά την Καταστροφή της Σμύρνης.
Πρώτο τμήμα του νέου συλλόγου ήταν το Φιλαρμονικό, ενώ δύο χρόνια αργότερα προστέθηκαν το Αθλητικό και το Πεζοπορικό. Πρώτος, επίσης, ο Απόλλων εισήγαγε στην Σμύρνη και το άθλημα της πυγμαχίας σημειώνοντας λαμπρά αποτελέσματα.
Το 1891, ο Απόλλωνας με την εκλογή του νέου του προεδρείου, υιοθετεί ως έμβλημα του τους τρεις δρομείς και καταρτίζει εκδρομικό τμήμα. Από τις πρώτες εκδρομές που οργάνωσε, ήταν στην 'Εφεσο και στο Αϊδίνιο, όπου έλαβε μέρος και ο Ρώσος λόγιος Φριγκόλ. Λίγο αργότερα οργάνωσε και αθλητικό τμήμα. Το Συμβούλιο του 1894 απαρτιζόταν από τους εξής: Πρόεδρος: Ματθαίος Προβατόπουλος. Μέλη: Θ. Βατίδης, Ιάκωβος Κουλαμπίδης, Γρηγ. Σοφιανόπουλος, Γ. Οικονομίδης, Α. Κουλαμπίδης και Θ. Παπαδημητρίου.
Τότε εμφανίσθηκε ως φιλαρμονικός σύλλογος, γι' αυτό έλαβε και το όνομα του θεού της μουσικής Απόλλωνα. Συχνά οργάνωνε συναυλίες και φιλολογικές συγκεντρώσεις.
Η τρίτη επέτειος από την ίδρυση του εορτάσθηκε πανηγυρικά. Ο πρόεδρος του, Ν. Κουλμάσης, εκφώνησε τον πανηγυρικό της ημέρας, ο δε λόγιος Στίλπων Πιττακής μίλησε για το μαντείο των Δελφών και για τον ύμνο προς τον Απόλλωνα. Επάνω σε ειδικό βάθρο είχε στηθεί βωμός, προς τιμή του θεού της Μουσικής. Οκτώ Σμυρναίοι νεανίες, στεφανωμένοι και περιβεβλημένοι με χλαμύδες, έψαλλαν τον Πινδαρικό προς τον Απόλλωνα ύμνο.
ΠΙΝΔΑΡΟΥ
Ο ΥΜΝΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΠΟΛΛΩΝΑ
"Κέκλυθ Ελικώνα βαθύδενδρον αι λάχετε Διός εριβρόμου θύγατρες ευώλενοι, μόλετε, συνόμαψον ίνα Φοίβον ωδαίσι μέλψητε χρυσοκόμαν, ός ανά δικόρυνθα Παρνασσίδος ταάσδε πέτερας έδρανα μετά κλυταίοις Δελφίσιν, Κασταλίδος ευύδρου νάματ' επινίσσεται
Δελφόν ανά πρωώνα μαντείον εφέπων πάγον"
Ο ύμνος αυτός ερμηνεύεται ως εξής:
Ακούστε με, εσείς που κατέχετε τον βαθύδασο Ελικώνα, αρματωμένες κόρες του μεγαλοπρεπούς Διός! Πετάξτε να ξεγελάσετε με τα λόγια σας τον αδερφό σας τον χρυσόμαλλο Φοίβο, που στις δίδυμες κορυφές του βράχου του Παρνασσού, με τη συνοδεία λαμπρών Δελφικών παρθένων ξεκινά για τα κρυστάλλινα ρεύματα
της Κασταλίας, διασχίζοντας στο Δελφικό ακρωτήρι την προφητική κορυφή.
ΤΟ ΓΗΠΕΔΟ
Γρήγορα ο νέος σύλλογος βρήκε ένα γυμναστήριο στη συνοικία Σαν Ρόκο, όπου προπονούνταν οι αθλητές του και διοργανώνονταν αγώνες. Έγινε έτσι πόλος έλξης για τους χιλιάδες 'Ελληνες της Σμύρνης. Οι άνθρωποι του Απόλλωνα έκαναν συχνά συναυλίες και φιλολογικές συγκεντρώσεις ώστε να αναπτερώνεται το ηθικό των Ελλήνων της περιοχής της Ιωνίας και να θυμούνται ότι οι προγονοί τους δεν ήταν λαός σκλάβων, αλλά μια περήφανη κοινότητα με πανάρχαια και ένδοξη ιστορία.
Το 1880, ο Ιωάννης Δαμβέργης μαζί με τους Απόστολο Ψαλτώφ, Στέφανο Παπαμιχάλη και Ιωάννη Μακρουλίδη (όλοι μαθητές της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης) δημιούργησαν ένα πρόχειρο γυμναστήριο σε κάποιον ανοικτό χώρο, γνωστό με το όνομα «Του έρωτα τ' αλάνι». Αφού άνοιξαν χαντάκια, το περιέφραξαν χρησιμοποιώντας λόγω ελλείψεως χρημάτων σκοινί απλώστρας! Κατόπιν, με σκληρές οικονομίες αγόρασαν ένα μονόζυγο και άλλα
όργανα γυμναστικής. Στο γήπεδο αυτό γυμνάζονταν νέοι από όλη τη Σμύρνη, πληρώνοντας μία πεντάρα. Ταμίας είχε ορισθεί ο Ι. Μακρουλίδης. Το πρωτόγονο αυτό γυμναστήριο θεωρείται ο πρόδρομος του γυμναστηρίου του Απόλλωνα, αλλά και την κυψέλη για τους μετέπειτα μεγάλους αθλητές του συλλόγου. Γι΄ αυτό, το δημιουργό του Ι. Δαμβέργη τον αποκαλούσαν «παππού του Απόλλωνα»
Το 1901 οι άνθρωποι του Απόλλωνα νοίκιασαν ένα σπίτι στο «Βερχανέ Κωνστάν» και μετέτρεψαν μια αίθουσα του σε γυμναστήριο. Τον επόμενο χρόνο νοίκιασαν το μέγαρο Αντάκη, όπου μπόρεσαν να ασχοληθούν με τη μουσική και τη γυμναστική. Αργότερα, ο σύλλογος μετακόμισε σε κάποιο χώρο απέναντι από το Ελληνικό Ορφανοτροφείο και το 1906, με τη βοήθεια του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου, κατασκεύασε μεγάλο και σύγχρονο ιδιόκτητο γυμναστήριο με ξύλινη εξέδρα στη συνοικία του Αγίου Τρύφωνα, στο προάστιο Μπέλα Βίστα, κοντά στο φημισμένο θέατρο «Τερψιθέα». Εκεί ο Απόλλων έθεσε τις βάσεις για την εξέλιξη της ποδοσφαιρικής του ομάδας, η οποία έγινε πανίσχυρη μετά από μια δεκαετία. Η διεύθυνση των γραφείων του βρισκόταν στην οδό Γκρέσαμ, δίοδος Χουίταλ.
Το 1891, ο Απόλλωνας με την εκλογή του νέου του προεδρείου, υιοθετεί ως έμβλημά του τους τρεις δρομείς και καταρτίζει εκδρομικό τμήμα. Από τις πρώτες εκδρομές που οργάνωσε, ήταν στην Έφεσο και στο Αϊδίνιο, όπου έλαβε μέρος και ο Ρωσος λόγιος Φριγκόλ. Λίγο αργότερα οργάνωσε και αθλητικό τμήμα.
Από τότε άλλαξαν τα σύμβολα του Απόλλωνα ως εξής:
ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΕΜΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ
Στη μακραίωνη ιστορία του, ο Γ.Σ. ΑΠΟΛΛΩΝ χρησιμοποίησε αρκετά σύμβολα και γράμματα σαν εμβλήματα πάνω στις φανέλλες των αθλητών, στη σφραγίδα και στα διάφορα έγγραφα του συλλόγου.Συγκεκριμένα, μόλις ιδρύθηκε το 1891, είχε για έμβλημά του τους τρεις δρομείς, κάτι που διατηρήθηκε μέχρι το 1903. Τότε αντικαταστάθηκε από τα αρκτικόλεξα ΓΣΑ, τα οποία σήμαιναν "Γυμναστικός Σύλλογος Απόλλων". Το έμβλημα αυτό χρησιμοποιήθηκε μόνο δύο χρόνια και στη συνέχεια τη θέση του πήρε το κεφαλαίο γράμμα Α. Πέντε χρόνια αργότερα, το 1910, η κυανόλευκη διοίκηση στράφηκε στην αρχαιοελληνική ιστορία και καθιέρωσε για έμβλημα της ομάδας τον αγκυλωτό σταυρό (σβαστικα), ένα πανάρχαιο ελληνικό σχέδιο που συμβόλιζε το φως του ήλιου, θεός του οποίου ήταν ο Απόλλων. Επειδή όμως η ναζιστική Γερμανία χρησιμοποίησε το ίδιο σχέδιο για σύμβολό της, κάνοντάς το μισητό σε ολόκληρο τον κόσμο, αμέσως μετά τον πόλεμο (το 1945), η διοίκηση της Ελαφράς Ταξιαρχίας αποφάσισε να το αντικαταστησει με την κεφαλή του θεού Απόλλωνα, που από τότε αποτελεί το επίσημο έμβλημα του ιστορικού κυανόλευκου συλλόγου της Σμύρνης.
Το Συμβούλιο του 1894 απαρτιζόταν από τους εξής:
Πρόεδρος: Ματθαίος Προβατόπουλος.
Μέλη: Θ. Βατίδης, Ιάκωβος Κουλαμπίδης, Γρηγ. Σοφιανόπουλος, Γ. Οικονομίδης, Α. Κουλαμπίδης και Θ.Παπαδημητρίου.
*Περισσότερα στοιχεία μπορείτε να βρείτε στο βιβλίο της ιστορίας του Γ.Σ. ΑΠΟΛΛΩΝ ΣΜΥΡΝΗΣ 1891 - 2011, που διατίθεται από τα βιβλιοπωλεία ΙΑΝΟΣ, όπως επίσης και στη γραμματεία του Συλλόγου.